Een organisatie is geen vorm

Een overheidsdienst worstelt met de interne zichtbaarheid van een specifiek programma. De afdeling communicatie moet daar verandering in brengen en er komen ander flyers, een beter logo en afspraken over communicatie uitingen. Maar dat bleek helemaal niet effectief voor het bewuste programma; het anders zo netwerkende team raakt gefrustreerd omdat ze steeds op communicatie zitten te wachten. Netwerkpartners worden boos en er zijn er zelfs die afhaken. Natuurlijk wil het team meer zichtbaarheid intern, maar dit werkt ook niet! Hoe sturen we dit nu aan? Voor het vinden van een antwoord, helpt het misschien wel om op een heel andere manier naar ‘de organisatie’ te kijken.
 
‘De organisatie’ verwijst naar de structuur waarbinnen we zaken organiseren. En deze structuur zien we vaak voor ons als een vorm.  Zo’n fraai harkje bijvoorbeeld dat naar beneden in meerdere blokjes uitwaaiert en in één plaatje vertelt hoe de hiërarchie is geregeld en welke afdelingen er zijn. Lekker overzichtelijk. Maar dan blijken zaken in de werkelijkheid heel anders te gaan dan zo’n harkje doet vermoeden. Of blijkt dat meer controle vanuit het harkje niet het probleem oplost. Welke probleem was er eigenlijk?

Een  ecosysteem is een relatienetwerk
Een ecosysteem is een netwerken van relaties tussen organismen in een specifiek gebied, aldus wikipedia. Hoe hoger de diversiteit van organismen in het systeem, hoe groter de hoeveelheid relaties. Elke soort heeft zijn functie in het geheel en de interacties zijn heel nauwkeurig op elkaar afgestemd.  In de lente lopen de bomen uit en verschijnen de eerste insectenlarven. Even daarna switchen bepaalde vogels van zaden naar rupsen als voedselbron, wat ook voordeliger is voor de jongen die gevoerd moeten worden. Insectenlarven worden kevers en vlinders en helpen bij het bestuiven van de inmiddels verschenen bloemen. Er ontstaat web van relaties waaronder uiteraard ook parasitaire relaties. Er is geen manager in het bos en ook geen regisseur en organismen wachten niet op elkaar voordat ze in actie komen. Toch loopt het allemaal op rolletjes. Elk voorjaar weer.
 
Je gaat niet naar je werk…. je bent je werk!
De aanmeldingen voor de training stromen binnen en het secretariaat reserveert alvast een zaal en een beamer en ook de koffie en thee is al besteld. Een zieke trainer wordt vervanger door een freelance collega die gelukkig beschikbaar is. Als het programma gereed is, ontvangen de deelnemers mooi op tijd de laatste informatie. Dit trainingsbureau loopt als een geoliede machine door een goede samenwerking rondom een gezamenlijke focus.  Investeren in relaties en afstemmen van werkzaamheden vanuit die rationaliteit, dat is het werkend principe dat we in dit voorbeeld en in de natuur zijn. Deze club heeft het begrepen, want een organisatie is namelijk geen vorm, maar een relatienetwerk.
Mensen pendelen tussen meerdere organisaties. Thuis en werk bijvoorbeeld. Dat maakt dat we verwarring voelen over waar we bij horen maar de werkelijkheid is dat je bij beiden hoort maar laten we helder zijn; een organisatie is niet iets dat buiten ons bestaat. Als je ergens werkt, ben je er onderdeel van. Je gaat niet naar je werk, je bent onderdeel van het relatienetwerk dat een gemeenschappelijk doel en focus heeft. Ben je er niet, dan mist er dus iets. En mist er lang iets en is die functie vitaal voor de organisatie, dan moet deze uiteraard vlot weer ingevuld worden.
 
Door Bowine Wijffels - teamlid BiomimicryNL en een biomimicry pionier in het werkveld van educatie, overheid en sociale innovatie